Zwierzęta są obecne w życiu dziecka od najmłodszych lat. Można zauważyć, że nawet zabawki dla najmłodszych mają postać zwierząt, w książeczkach zawarte są ich ilustracje, a jednymi z wielu dźwięków rozpoznawanych przez dzieci są odgłosy zwierząt często naśladowane przez rodziców. Zwierzęta są również bohaterami wielu bajek. Zwierzętom nie potrzeba słów, same wyczuwają, co się dzieje i są „ pociechą” w chwili smutku. Są też powiernikami tajemnic, bowiem one nigdy nie zdradzą sekretów. Często są skutecznymi obrońcami w chwili zagrożenia, a przede wszystkim przyjaciółmi na całe życie. Ta relacja bardzo często pomaga dziecku w znalezieniu poczucia własnej wartości i nauce odpowiedzialności oraz troski za istoty, które są obok niego. Dlatego ważne jest, aby rodzice zadbali o kontakt swojego dziecka z naturą i zwierzętami.
Znaczenie zwierząt w rozwoju dziecka:
- może być pierwszym przyjacielem dziecka, dzięki czemu uczy się tworzyć silne relacje na lata,
- dzięki obserwowaniu zwierzęcia na co dzień, dziecko może nabyć umiejętność rozpoznawania i reagowania na emocje innych (pies czy kot okazują radość, smutek, tęsknotę) i wykorzysta je później w wielu obszarach swojego życia,
- więź między dzieckiem i zwierzęciem pozwala na budowanie atmosfery zaufania, czułości i troski
- zwierzak wpływa korzystnie także na organizację czasu, naukę współpracy i stanowi motywację do codziennych działań, w tym opiekuńczych,
- dziecko dzięki tej relacji staje się bardziej otwarte na świat i dostrzega niuanse, które sprawiają mu radość,
- pomaga w poprawie relacji w rodzinie i zbliża do siebie domowników,
- dziecko uczy się ufności do otaczającego świata i jeszcze bardziej pragnie go poznawać,
- zwierzę w rodzinie może przygotowywać malucha na trudniejsze życiowe wydarzenia np. chorobę lub śmierć tzn. jeśli pupil zachoruje wówczas dziecko będzie mogło oswoić się z przykrymi emocjami, które zapewne jeszcze nie raz spotkają je w życiu, nauczy radzić sobie z nimi.
Niezaprzeczalnie rozwój społeczny łączy się z rozwojem emocjonalnym, który ma ogromne znaczenie w życiu dziecka, a zwierzęta są jego ważnym ogniwem
Ciekawym i zarazem często pomijanym faktem jest to, że zwierzęta oddziałują na zmysł dotyku dziecka, który jest ważnym elementem w budowaniu więzi emocjonalnej. Ten rodzaj komunikacji nierzadko pomaga w wyrażeniu emocji. Dlatego na pewno nie dziwi nikogo, że zwierzęta są uczestnikami wielu terapii (dogoterapiii, hipoterapii, alpakoterapii, felinoterapii itd.) podczas których pomagają przezwyciężyć m.in. lęki. Relacja dziecko — zwierzę jest obustronna i zarówno dziecko, jak i pupil, czerpią z tej przyjaźni wiele korzyści Więź ze zwierzęciem opiera się na miłości, smutku, wzruszeniach itd. Jest ona dużo prostsza niż nawiązanie kontaktu z drugim człowiekiem, dlatego dzieciom łatwiej jest dzielić się swoim życiem ze zwierzęciem. Przez kontakt z nim mogą uświadomić sobie, że „przyjaciele zwierzaki” odczuwają tak samo jak ludzie zatem zaczynają zwracać uwagę na swoje zachowanie wobec innych istot żywych i tym samym stają się bardziej empatyczne oraz współczujące. Dostrzegają też, że posiadanie zwierzaka łączy się z koniecznością opieki, a tym samym z odpowiedzialnością za niego. Więź dziecka ze zwierzęciem uczy go, czym jest bezwarunkowa miłość, a przede wszystkim przywiązanie. Nie tylko domowe zwierzęta są w stanie wspomóc rozwój emocjonalny dziecka; także zwierzęta wolno żyjące w przyrodzie są w stanie uwrażliwić dziecko na otaczający go świat.
Ponadto we wczesnym dzieciństwie bardzo ważny jest rozwój fizyczny. Pupile zmuszają swoich właścicieli do ruchu. Zwierzę motywuje dziecko do wyjścia z domu, czy odejścia od komputera lub telewizora. Zabawa ze zwierzakiem sama w sobie jest rodzajem ruchu, a dodatkowo może mieć wartość edukacyjną. Dzieci ćwiczą również cierpliwość podczas nauki reagowania zwierzęcia na komendy. Dzieci czerpią bardzo dużo z relacji ze zwierzęciem. To jednak rodzice są przewodnikami i ich rola jest bardzo ważna w tym zakresie. Przed przygarnięciem pupila powinni dokładnie wytłumaczyć dziecku, na czym polega opieka nad nim, i pomagać w razie kłopotów. Trzeba też pamiętać, że zwierzak nie jest lekiem na wszystko, dlatego powinien być przygarnięty z potrzeby serca, a nie innych np. kaprysu dziecka.
W relacji dziecko – zwierzę występuje więź, zarówno fizyczna, jak i emocjonalna. Zwierzę zawsze nas wysłucha, gdy świat staje się zły. Zwierzęta uczą dziecko wartości:
– szacunku – dziecko, które potrafi okazać szacunek innej istocie żywej, z łatwością przyswoi sobie inne wartości,
– odpowiedzialności – dziecko czuje się odpowiedzialne za zwierzaka, za opiekę nad nim. Tutaj ważni są rodzice, którzy pomogą dziecku zadbać o zwierzaka i zaplanować zadania, które dziecko może wykonać samodzielnie,
– tolerancji – w uzmysłowieniu dzieciom, czym ona jest – bo dobrym przykładem są zwierzęta, które kochają właściciela bez względu na wygląd, czy sytuację materialną. Zwierzak jest radosny, kiedy widzi swojego pana, którym jest dziecko, dzięki czemu może ono poczuć się pewniej i bardziej dowartościowane (zauważone),
– akceptacji – dziecko uświadomi sobie, że zwierzak ma inny charakter, niż sobie wyobrażało i będzie w stanie to zaakceptować, nie tracąc zainteresowania pupilem. Nowy członek rodziny również wymaga akceptacji ze strony swoich właścicieli,
– empatii – dziecko przez kontakt ze zwierzęciem może zrozumieć, że to taka sama istota jak my, która potrzebuje odpoczynku, pielęgnacji i pożywienia. Uzmysławiając dziecku, że zwierzę bywa radosne, boi się lub nawet źle się czuje, sprawiamy, iż dziecko, widząc, że ktoś z bliskich mu osób inaczej się zachowuje, będzie próbować mu pomóc i zrozumieć jego sytuację.
Dziecko powinno mieć kontakt ze zwierzętami, jeśli nie w domu, to podczas innych aktywności. To rodzice są kluczem do udanej relacji dziecko — zwierzę.
Opracowała Anna Woźniczka
Bibliografia:
Tarnawska M., Zwierzęta i ich znaczenie dla rozwoju dziecka, Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna, 2/2021, s. 73-83
Franczyk A, Krajewska K, Skorupa J. Animaloterapia: program Przedszkolnego Klubu Animals „Cztery Łapy”. Impuls, Kraków 2016, s. 88-94