Umiejętności społeczne są zestawem zachowań, które pozwalają dzieciom wchodzić w interakcje z innymi, budować relacje i funkcjonować w społeczeństwie. Rozwój tych umiejętności jest kluczowy dla sukcesu dziecka w szkole, w życiu osobistym i zawodowym.
Kompetencje społeczne nie pojawiają się nagle, od tak. Są konsekwencją pewnych procesów rozwojowych, które możemy wspierać naszymi działaniami. W jaki sposób to robić?
Rozwój umiejętności społecznych przypomina rozwój drzewa. Cały system odżywiania, warstwy korzeni, czynniki zewnętrzne oraz uwarunkowania naturalne wpływają na proces wzrostu. Jeśli korzenie nie mają odpowiednich składników odżywczych, miejsca w glebie, równowagi między wodą a tlenem, kiełkujące drzewo może potrzebować dodatkowych działań, aby przetrwać. Podobnie jest z umiejętnościami społecznymi. One również są zależne od wielu czynników. Ich korzenie potrzebują zasilania od „żyznej gleby”, która z jednej strony dostarcza wartościowych składników odżywczych, a z drugiej – daje wystarczającą przestrzeń do rozwoju. Ich naturalne tendencje mogą potrzebować wsparcia, aby efektywnie wzrastać.
Pojawiające się na świecie dziecko jest istotą społeczną. Jednak prawidłowy rozwój od narodzin, a nawet dużo wcześniej, już w łonie matki, warunkowany jest odpowiednim podejściem i zadbaniem o możliwości rozkwitu. W pierwszej kolejności to właśnie rodzice i ich działania stanowią o „żyzności gleby” i rozwoju kompetencji społecznych. Pielęgnacja i dbanie o odpowiednie warunki do wzrostu i rozwoju to zadanie osób dorosłych sprawujących opiekę nad maluszkiem. Oczywiście czasem dzieje się tak, że pewne czynniki środowiskowe lub genetyczne związane z dojrzewającym nasionkiem powodują, że rozwój korzeni i całego pnia drzewa jest utrudniony. Na prawidłowy rozwój dziecka również mają wpływ zarówno predyspozycje zapisane w genach, jak i bodźce, których doświadcza ono na co dzień. Szczególnie w przypadkach, kiedy mamy do czynienia z inną ścieżką rozwoju, warto zadbać o wsparcie dziecka w nabywaniu kompetencji społecznych.
W pierwszych latach życia dziecka najważniejszą wartością, jaką mogą dać opiekunowie, jest bliska relacja. To na jej podstawie kształtuje się osobowość dziecka i cały system umiejętności społecznych. Relacja ta powinna być oparta na szacunku i miłości. Jednocześnie ważne jest zachowanie równowagi pomiędzy autonomią a granicami.
Sposoby wspierania rozwoju umiejętności społecznych:
- Modelowanie pozytywnych zachowań społecznych; Dzieci uczą się poprzez obserwację, dlatego ważne jest , aby rodzice i opiekunowie modelowali pozytywne zachowania społeczne, takie jak uprzejmość, współczucie i współpraca.
- Zapewnienie okazji do interakcji społecznych; Dzieci potrzebują okazji do interakcji z rówieśnikami, aby rozwijać swoje umiejętności społeczne. Zapisywanie dziecka do przedszkola, grup zabawowych lub zajęć pozalekcyjnych może zapewnić te okazje.
- Zachęcanie do zabawy w udawanie; Zabawa w udawanie pozwala dzieciom ćwiczyć różne role społeczne i rozwijać swoją wyobraźnię. Rodzice i opiekunowie mogą zachęcać do zabawy w udawanie, dostarczając dzieciom odpowiednie zabawki i akcesoria.
- Uczenie zasad i oczekiwań społecznych; Dzieci muszą wiedzieć, jakie zachowania są akceptowane, a jakie nie. Rodzice i opiekunowie powinni jasno określić zasady i oczekiwania dotyczące zachowań społecznych i konsekwentnie je egzekwować.
- Pochwała i nagradzanie pozytywnych zachowań społecznych; Gdy dziecko przejawia pozytywne zachowania społeczne, ważne jest, aby je pochwalić i nagrodzić. To wzmacnia pożądane zachowania i zachęca dziecko do dalszego ich przejawiania.
My dorośli jesteśmy odpowiedzialni za tworzenie środowiska wspierającego rozwój kompetencji społecznych dziecka. Rodzice mogą uczynić wiele, aby pomóc swoim pociechom w rozwoju. Przedszkole również jest miejscem, gdzie umiejętności mogą się kształtować i wzmacniać.
Opracowała: Joanna Smoleń
Literatura:
Narodowe Stowarzyszenie Edukacji Przedszkolnej; Standardy rozwoju społeczno- emocjonalnego dla dzieci w wieku przedszkolnym
Światowa organizacja zdrowia :Promowanie rozwoju społeczno -emocjonlnego u dzieci w wieku przedszkolnym
Amerykańska Akademia Pediatrii. Rozwój umiejętności społecznych u dzieci w wieku przedszkolnym
Przewodnik Bliżej Przedszkola