Jest wiele sposobów zachęcania dziecka do próbowania nowych smaków. Wszystkie wymagają cierpliwości, ale warto zaangażować do oswajania nowości dziecko i całą rodzinę.
Najczęstsze błędy żywieniowe:
• za dużo cukru i soli w posiłkach;
• zbyt wiele potraw przetworzonych, za mało naturalnych;
• za mała ilość czystej wody do picia każdego dnia;
• brak różnorodności w diecie, od pierwszych miesięcy życia do dziś;
• szybkie poddawanie się w proponowaniu nowości;
• brak stałych godzin posiłków;
• za duża lub za mała liczba posiłków w ciągu dnia;
• jedzenie przy ekranie, podczas zabawy;
• niekontrolowana ilość przekąsek/słodyczy w ciągu dnia;
• za duże porcje;
• stresujące warunki przy jedzeniu;
• straszenie lub szantażowanie podczas posiłku;
• wzbudzanie poczucia winy: Biedne dzieci nie mają takich smakołyków! Nieszanowanie dziecięcych komunikatów: „Nie jestem już głodny”; „Nie smakuje mi to”.
• nagradzanie deserem czy słodyczami za zjedzenie posiłku lub czegoś zdrowego.
10 sprawdzonych sposobów na niejadka, czyli jak zachęcić dziecko do zdrowego jedzenia
1. Nie zmuszaj, by zjadło więcej niż może – chwal dziecko za to, co zjadło, bez względu na to, ile zostało na talerzu. Niezmiernie istotne są też komunikaty, jakie dzieci słyszą przy posiłkach: „Zjedz wszystko, wybrzydzasz…” Wbijanie w poczucie winy nie ma nic wspólnego z wyrabianiem prawidłowych nawyków żywieniowych. Presja zawsze zmniejsza apetyt i pogłębia trudności.
2. Podawaj pięć posiłków dziennie i pamiętaj, by podać mniejsze porcje, zawsze możesz dołożyć dokładkę. Pamiętaj o stałym rozkładzie posiłków, dziecko wtedy czuje się bezpieczniej, bo jego rozkład dnia jest uporządkowany i przewidywalny.
3. Ogranicz soki – często w przerwach między posiłkami serwujemy dzieciom soki, które zawierają dużo witamin, ale przy okazji cukry. Są to naturalne cukry, ale mimo wszystko zapychające i zmieniające smak. Podawaj dziecku w przerwach między posiłkami wodę. Dziecko powinno spożywać proste i nieprzetworzone jedzenie, z ograniczoną ilością zdrowych węglowodanów z warzyw i małej ilości owoców – nie soków owocowych. Nadmiar cukru w diecie jest silnie skorelowany z nadpobudliwością, agresją, zaburzeniami zachowania, wahaniami nastroju.
4. Pytaj dziecko, na co ma ochotę, daj mu wybór. Chcąc zachęcić dziecko do poznawania nowych smaków, warto wspólnie chodzić na zakupy, pozwolić wybierać konkretne warzywa i owoce, dotykać, oglądać, wąchać, podawać, układać w domu w wyznaczonym miejscu. Kolejnym krokiem jest wspólne gotowanie. Tu warto skupić się na jednym, wybranym produkcie, do którego chcemy przekonać dziecko. To ma być wspólny czas, wspólna zabawa.
5. Postaraj się zawsze jadać z dzieckiem przy stole. Widok rodziców jedzących ze smakiem dobrze wpływa na apetyt dziecka. Dzieci, widząc, że inni sięgają po produkty im nieznane, że smakują, że nikt się nie krzywi, że coś ładnie pachnie, same chętniej w końcu sięgną po (opatrzoną) potrawę.
6. Ładnie nakrywaj do stołu. Najlepiej, gdy włączysz w to dziecko. Każde dziecko lubi rozkładać łyżki i talerze na stole.
7. Zadbaj o spokój podczas posiłków. Nie ponaglaj, wyłącz telewizor, nie prowadź trudnych rozmów w obecności jedzącego dziecka.
8. Pozwól dziecku jeść samodzielnie. Niech je we własnym tempie w miarę swoich możliwości, a zrozumie, że ta czynność może być ciekawym doświadczeniem.
9. Gdy dziecko unika owoców, staraj się z nich przygotować koktajle, sorbet albo wymieszaj z jogurtem lub mlekiem.
10. Gdy dziecko nie znosi warzyw, próbuj wygrać kolorem. Tak jak zielony kolor groszku nie działa na dziecko pozytywnie, tak czerwona papryka lub żółta kukurydza może wyglądać smakowiciej. Jeśli dziecko nie akceptuje surowych warzyw, gotuj je na parze, aby pozostały kruche. Jeśli dziecko definitywnie odmawia jedzenia warzyw, skutecznie ukryj je w zupie – kremie, w pulpetach lub zrób z nich nadzienie do pierogów.
Kiedy jednak dziecko zdecydowanie nie chce, odmawia, nie podejmuje wyzwania, wręcz denerwuje się przy proponowaniu nowych potraw, warto zasięgnąć opinii specjalisty – pediatry, dietetyka, alergologa, itd. Czasami niechęć do próbowania nowych potraw lub ogólnie jedzenia wynika z problemów zdrowotnych. Koniecznie trzeba je wyeliminować, zanim przyklei się dziecku łatkę: „Niejadek”.
Ulotka dla Rodziców:
Mądra rodzina o zdrowym jedzeniu nie zapomina!
Staraj się ograniczyć w diecie ilość tłuszczów, np. poprzez podawanie niskotłuszczowych lub odtłuszczonych produktów nabiałowych, podawanie chudych mięs bez skórki (najlepiej gotowanych lub gotowanych na parze) oraz zachęcanie całej rodziny do jedzenia pełnoziarnistego pieczywa.
Staraj się ograniczyć spożycie soli w diecie całej rodziny – zamiast chipsów zaproponuj suszone owoce, jedzcie orzeszki prażone, a nie smażone i solone, potrawy podawaj minimalnie przyprawione solą, żeby nie rozregulować układu pokarmowego dziecka (dorośli, domownicy mogą doprawić większość dań). Dorosła osoba nie powinna zjadać więcej niż jedną łyżeczkę soli dziennie we wszystkich potrawach. Dziecko powinno spożywać jej zdecydowanie mniej.
Zmniejsz ilość cukru w codziennym menu – trudno jest odmówić maluchowi cukierka czy lizaka, szczególnie gdy ładnie prosi. Oczywiście całkowite wyeliminowanie słodyczy w postaci czekolad nadziewanych, batonów czy słodkich, gazowanych napojów jest najlepszym rozwiązaniem, ale bardzo rzadko wprowadzanym w życie. Dlatego dobrze jest stosować tzw. słodycze zastępcze: zamiast słodkiego napoju gazowanego – woda mineralna lub gotowana z domowym sokiem, w miejsce cukierków – krążek ryżowego pieczywa polany miodem itd. Każda pomysłowa mama jest w stanie wymyślić różne warianty zastępcze.
Bądź przykładem i pij jak najwięcej wody zamiast innych napojów – kiedy dziecko prosi o coś do pici, zawsze podawaj mu wodę! Czasem możesz osłodzić ją miodem i dodać plasterek cytryny lub pomarańczy, możesz dodać domowy soczek lub wrzucić do szklanki owoce, które dziecko ma za zadanie wyłowić np.: z kolorową czy zabawną słomką albo parasolką jak w „dorosłych” napojach. Z pewnością zachęci dziecko do picia wody.
Pozwól dziecku eksperymentować w kuchni – daj maluchowi możliwość skomponowania własnej sałatki owocowej, kolorowych kanapek dla całej rodziny, a nawet pozwól mu zagniatać ciasto na pierniczki albo ozdabiać muffinki. Zaangażuj dziecko w klejenie pierogów, którym można przecież nadać kształt kółeczka, domku czy gwiazdki – wystarczy do wyciskania ciasta użyć foremek do ciasteczek.
Posiłki starajcie się jeść w towarzystwie całej rodziny – oczywiście w miarę możliwości organizacyjnych i czasowych. Można wtedy pochwalić dziecko za to, że pięknie zjadło lub, że udało mu się zjeść więcej niż zwykle. Dzięki temu dziecko może również poczuć przynależność do rodziny jako całości oraz obserwować poprawność nawyków żywieniowych i zachowania przy stole.
Jeśli maluch zdecydowanie preferuje słodycze i trudno wprowadzić inne przekąski do jego diety, zastąp je czymś zdrowym – do kisielu lub galaretki dodaj starte jabłka, rodzynki lub orzechy (kupuj kisiele, galaretki bez cukru i dosładzaj je miodem, daktylami, rodzynkami lub odrobiną brązowego cukru). Zamiast gotowego jogurtu zaproponuj jogurt naturalnym z „poszukiwaniem skarbu” – zalej niesłodzonym jogurtem kilka różnych owoców, rodzynki, różne orzechy i poproś dziecko, by znalazło i policzyło wszystkie ukryte niespodzianki, które znajdzie.
Na śniadanie nie podawaj gotowych płatków śniadaniowych, które mają mnóstwo cukru i soli – wieczorem zalej płatki owsiane wrzątkiem, a rano podgrzej je i dodaj orzechy oraz suszone owoce – tak jest równie szybko, ale dużo zdrowiej.
W czasie podróży unikaj z korzystania z jedzenia typu fast food – zabierz ze sobą przygotowane do zjedzenia owoce lub warzywa (np. pokrojone i skropione cytryna cząstki jabłka czy obraną marchewkę) albo ich suszoną wersję. Doskonale sprawdzą się też lubiane przez maluchy orzechy, chrupki kukurydziane lub paluchy sezamowe bez soli.
Bibliografia:
Bayer K., „Stres ma wielkie oczy” WP Małe Jeżyki LTD 2020
Materiały zaczerpnięte z czasopisma „Bliżej przedszkola”
Materiały zaczerpnięte z czasopisma „Wychowanie w Przedszkolu”.
Opracowała: Joanna Szarota-Zając